Zrujnowała swoje zdrowie, by iść do przodu. Norweski film boleśnie pokazuje narcyzm jako współczesną chorobę

Norweski film I'm Sick of Myself w reżyserii Kristoffera Borgliego jest częścią tegorocznego festiwalu Scandi Nordic Cinema, który rozpocznie się 18 stycznia w wielu miejscach w Czechach. Satyryczna komedia, która często przyprawia o dreszcze, przedstawia toksyczny związek Thomasa i Signe, którzy mają problemy z narcyzmem i dlatego pragną uwagi, choć ich zachowanie jest raczej odpychające. Film pokazuje jednak również, jak bardzo te tendencje są wspierane przez współczesne społeczeństwo, które skupia się na pochlebnej autoprezentacji, sukcesie i indywidualizmie.

Thomas i Signe, przed trzydziestką, mieszkają razem w Oslo. Mają wielu wspólnych przyjaciół, którzy odnoszą sukcesy w dziennikarstwie, architekturze i innych dziedzinach. Thomas próbuje zaistnieć jako artysta konceptualny, ale sam nie potrafi nic stworzyć, tylko kradnie meble w miejscach publicznych. W końcu udaje mu się zorganizować swoją pierwszą wystawę ze zdobytych przedmiotów. Signe pracuje w kawiarni, często kłamie i nie udaje jej się zainteresować innych na imprezach. Nieustannie konkuruje więc z Thomasem za pomocą środków podobnych do tych, których on używa, aby osiągnąć sławę w dziedzinie sztuki. Ponieważ Signe ma niewiele do zaoferowania - a przynajmniej tak jej się wydaje - jest w stanie zwrócić na siebie uwagę w jakikolwiek negatywny sposób.

Pewnego dnia dzieje się coś nieoczekiwanego. Do kawiarni wbiega kobieta pogryziona przez psa, co podsuwa Signe pomysł. Zdobywa nielegalny (a w filmie fikcyjny) rosyjski lek przeciwlękowy, którego efektem ubocznym jest utrzymująca się choroba skóry. Zaczyna przyjmować tabletki i stopniowo zwiększa dawkę, co eskaluje, gdy Thomas zostaje poproszony przez magazyn o udzielenie wywiadu. Dla kobiety jest to duże wyzwanie i bardzo wyczuwalny powód do zazdrości. W ten sposób Signe nakręca spiralę w swoim życiu, z której nie ma ucieczki. Wyraźna wysypka zaczyna rozprzestrzeniać się po całym jej ciele, w tym na twarzy, a inne objawy, które się pojawiają, to zatrzymywanie wody, wypadanie włosów oraz wymioty lub pocenie się krwią. Początkowo ładna blondynka, celowo zmienia się w potwora, ale poświęcenie swojej urody nie przeszkadza jej, dopóki świat jest nią zainteresowany. Ale jak daleko może się posunąć?

FOTO: Połykanie nielegalnych tabletek i autodestrukcyjne tendencje. Zdjęcia z I'm Sick of Me:

Christopher Lasch w swojej książce The Culture of Narcissism zwraca uwagę na tak zwany patologiczny narcyzm, który jego zdaniem narodził się w Stanach Zjednoczonych po II wojnie światowej. Opiera się na psychoanalizie Freuda; narcyz, jak mówi, jest osobą o bardzo słabej samoakceptacji. Jego stłumiony gniew i nienawiść do samego siebie czynią z niego kogoś, kto ucieka w imponujący obraz samego siebie w swojej wyobraźni i wymaga ciągłego zewnętrznego potwierdzania tej wielkości, nie wahając się przy tym używać innych ludzi jako narzędzi do samozadowolenia. Do pewnego stopnia jest to prawdą zarówno w przypadku Thomasa, jak i Signe, jednak młoda kobieta jest znacznie bardziej skłonna do angażowania się w zachowania autodestrukcyjne w celu potwierdzenia siebie. Podczas gdy osiąga pożądaną reakcję otaczających ją osób, jej ciało niebezpiecznie się pogarsza.

Miłość do siebie i nienawiść do siebie jako wynik tego samego problemu

Temat narcyzmu można oczywiście rozpatrywać przez pryzmat psychologii i socjologii. Do jakiego stopnia jest to problem jednostki, a do jakiego stopnia społeczeństwo może odgrywać rolę w jego tworzeniu? Lasch mówi o tym, jak związek między społeczeństwem a jednostką, kulturą i osobowością jest wyjaśniany przez psychoanalizę, gdy skupia się ona na dokładnym badaniu jednostek. Wymiar społeczny, jak twierdzi, przejawia się poprzez przenikanie nieświadomości. Definiuje pierwotnie uproszczony pogląd na narcyzm jako egoizm lub miłość własną jako odrzuconą miłość, która powraca do siebie jako nienawiść. Oba te bieguny następnie centralizują daną osobę jako kogoś, kto w swoim pragnieniu uznania świadomie radzi sobie z wrażeniami, które rozpowszechnia o sobie innym i pragnie emocjonalnych doświadczeń, którymi wypełnia pustkę.