Brak ojca w akcie urodzenia jest często jedną z najtrudniejszych decyzji, jakie muszą podjąć rodzące kobiety. Istnieje wiele powodów, dla których tak się dzieje - oprócz tego, że czasami nazwisko drugiego rodzica jest naprawdę nieznane - ma to konsekwencje prawne, finansowe i społeczne dla całej rodziny, a także może być głęboko odciśnięte na psychice dzieci.
"Poczęłam córkę z moją klientką w ramach konsultacji psychoterapeutycznej. Żadne z nas nie miało najmniejszego zamiaru nikogo o tym informować. Ale miałam czterdzieści lat, nie miałam partnera i postanowiłam zatrzymać dziecko. Zgodziliśmy się zachować naszą wspólną tajemnicę, a w akcie urodzenia wpisałam, że nie znam ojca".
Historia pięćdziesięcioletniej Petry to tylko kropla w morzu powodów, dla których jej dzieci mają nieznanego ojca w aktach urodzenia. Ich wachlarz jest niezwykle zróżnicowany i w dużej mierze zrozumiały - kobiety już przed narodzinami dziecka mają nieharmonijne relacje z ojcem, boją się dzielić obowiązkami z kimś, kto pije lub stosuje wobec nich przemoc. Niektóre tak naprawdę nie znają ojca swojego dziecka, albo przez przypadek, albo dlatego, że skorzystały z anonimowego dawcy w sztucznym zapłodnieniu. A czasami macierzyństwo jest przemyślanym i zaplanowanym projektem, z którym bezpieczna kobieta po prostu chce być sama.
Strona Klubu Samotnych Matek wymienia plusy i minusy decyzji o anonimizacji ojca własnego dziecka. Wymienia wady umieszczenia nazwiska ojca w akcie urodzenia, takie jak fakt, że może on ubiegać się o dostęp, opiekę, może skomplikować adopcję dziecka przez kogoś innego lub może zablokować zmianę nazwiska. Wśród wad, według strony internetowej, przeważa aspekt finansowy - dziecko nie ma prawa do alimentów, renty sierocej i nie będzie dziedziczyć.
Komu przysługuje zasiłek macierzyński?
Zasiłek porodowy to świadczenie socjalne dla ubogich rodziców. Aby dowiedzieć się, czy się do niego kwalifikujesz, ocenia się Twój dochód netto i poziom utrzymania rodziny. Nasz kalkulator zasiłku porodowego może w tym pomóc.
"Miałam około godzinne przesłuchanie w OSPOD, gdzie powiedziałam, jak się nazywa, jak wyglądały nasze relacje, że mnie pobił, ukradł pieniądze na wózek i nie miał żadnych relacji z moim synem. Oświadczyłem, że jego miejsce pobytu było mi znane - odsiadywał wyrok. Pani wszystko spisała. Rozmawiałyśmy też o tym, że mimo nieumieszczania nazwiska ojca w akcie urodzenia, żeby nie miał prawa widywać się z synem ze względu na swoją agresywność, warto poinformować dziecko o ojcu, najlepiej bez emocji, żeby mogło samo zdecydować. Wyrok był taki, że moja prośba o wyjątek i niewpisywanie dziecka do aktu urodzenia była zasadna" - zwierza się na jednym z portali dyskusyjnych matka o pseudonimie Samara.
Pragmatyczna kolumna
Jak zauważa prawnik Lukáš Šikel, cała kwestia związana z nieznanym ojcem dotyczy tylko samotnych kobiet. W przypadku tych, które są zamężne, mąż jest automatycznie uznawany za ojca dziecka, bez względu na to, z kim dziecko zostało poczęte. Ojcostwo męża może oczywiście zostać skutecznie zakwestionowane, ale podstawowe domniemanie działa w następujący sposób. W przypadku kobiety niezamężnej, która nie wskaże ojca dziecka w akcie urodzenia, również może nie być to stan ostateczny - mężczyzna może dochodzić swojego ojcostwa. "W postępowaniu sądowym zostanie wówczas wykorzystany test DNA w celu ustalenia, czy mężczyzna zgłaszający ojcostwo jest rzeczywiście ojcem dziecka. Jeśli tak, zostanie on zarejestrowany jako ojciec dziecka w akcie urodzenia, ze wszystkimi prawami i obowiązkami, na podstawie decyzji sądu" - mówi Šikel.
Lukáš Šikel postrzega pole "ojciec nieznany" raczej pragmatycznie. "Główną wadą jest po prostu to, że dziecko oficjalnie nie ma ojca. Oczywiście, dla matki i dziecka pewność niewątpliwie odgrywa rolę i w niektórych przypadkach, z różnych powodów, brak ojca w akcie urodzenia może wydawać się najwygodniejszą opcją" - mówi Šikel, dodając: "Jednak przy podejmowaniu decyzji o tym, czy zarejestrować ojca, matka powinna również pomyśleć o praktycznych konsekwencjach braku rejestracji ojca. Zalety wpisania go do aktu urodzenia obejmują na przykład fakt, że ojciec może również opiekować się dzieckiem w przypadku długotrwałej hospitalizacji i podobnych sytuacji, w których może znaleźć się matka".
Decyzja o nieprzyjęciu do szkoły, która może być techniczną komplikacją w codziennym życiu i niesie ze sobą obciążenie ekonomiczne, jest absolutnie kluczowa w innym obszarze - dla psychiki i rozwoju dziecka oraz dla jego dorosłego życia.
Dokładnie taką sytuację miała na myśli Johana, która wychowuje syna ze swoim długoletnim partnerem. Chociaż kobiety w Czechach żyją w maksymalnie oficjalnym związku, tj. w zarejestrowanym związku partnerskim, tylko Johana jest oficjalnie matką 12-letniego Jonaha; jej partner nie ma żadnych praw. "Bałam się, że jeśli coś mi się stanie, Jonáš trafi do sierocińca", wyjaśnia Johana, co skłoniło ją do podjęcia decyzji o umieszczeniu ojca przyjaciółki w akcie urodzenia syna. "To był głupi pomysł. Nasze drogi już dawno się rozeszły, mój przyjaciel okazał się palantem i żałuję tego kroku" - Johana opisuje praktyczne konsekwencje czeskich luk prawnych.
To nie woda
Decyzja o niezarejestrowaniu się, która może być techniczną komplikacją w codziennym życiu i która niesie ze sobą obciążenie ekonomiczne, jest absolutnie kluczowa dla innego obszaru - dla psychiki i rozwoju dziecka, a także dla jego dorosłego życia. Jeśli jest ono zmuszone do życia bez relacji z ojcem i bez żadnych informacji na jego temat, jest obciążone ciężarem, z którym praktycznie nie jest w stanie sobie poradzić.
"Nie znać swojego ojca to, mówiąc najprościej, nie mieć dostępu do połowy siebie, nie mieć informacji o pięćdziesięciu procentach swoich korzeni. Racjonalnie możemy sobie wmawiać, że to nieistotne, ale ostatecznie na nasze myśli i działania bardzo silnie wpływa i ogranicza to, co nieracjonalne i co umyka naszej świadomej uwadze" - mówi psychoterapeutka Eva Labusová. "I to właśnie wpływy nieświadomości często najbardziej wpływają na nasze życie".
Konwencja o prawach dziecka stanowi, że każde dziecko ma prawo do nazwiska, obywatelstwa i, jeśli to możliwe, do poznania obojga rodziców. Nowy kodeks cywilny nałożył na przybranych rodziców obowiązek informowania adoptowanych dzieci o ich pochodzeniu tak szybko, jak jest to właściwe, nie później niż w momencie, gdy dziecko rozpoczyna naukę w pierwszej klasie. Czy zdaniem Ewy Labus istnieje sytuacja, która jest wystarczającym powodem do zatajenia ojca dziecka? "Moim zdaniem jedynym takim powodem jest sytuacja, w której matka sama nie wie, kto jest ojcem" - mówi psychoterapeutka, która w swojej praktyce pracuje również z klientami, którzy mają podobne tajemnice w swojej rodzinie.
Wszystkie artykuły autorki/autora