Przemoc domowa to nie tylko przemoc fizyczna, ale także psychiczna. Specyficzny rodzaj manipulacji, zwany gaslightingiem, polega na kontrolowaniu ofiary poprzez zniekształcanie jej postrzegania rzeczywistości. Rzeczywiście, trudno jest oprzeć się komuś, kto nie ufa własnemu osądowi.
Gaslight, film z 1944 roku z Ingrid Bergman w roli głównej, stał się podstawą nowego znaczenia bardzo popularnego obecnie słowa. Fabuła jest sugestywna i obrazowa - mąż chce pozbyć się swojej łatwowiernej i naiwnej żony, aby zdobyć jej pieniądze. Na różne sposoby próbuje unieważnić jej postrzeganie rzeczywistości i dosłownie doprowadzić ją do szaleństwa.
Wsuwa zegarek do jej torebki, a następnie oskarża ją o kleptomanię. Wymienia obrazy na ścianach i twierdzi, że zrobiła to sama. Regularnie udaje się na strych w poszukiwaniu ukrytej biżuterii, powodując wahania światła zlamp gazowych na dole. Kiedy jego żona pyta go o to, upiera się, że to tylko wymysł jej wyobraźni...
Twój mąż zaczyna wracać późno z pracy. Kiedy zdarza się to po raz dziesiąty z rzędu, pytasz dlaczego. "Co?" wykrzykuje z irytacją. "Spóźniam się? Czy to nie jest tak, że tracisz poczucie czasu?" I wątpisz w siebie.
Następnego dnia sytuacja się powtarza i tym razem sprawdzasz zegar, aby zobaczyć, że rzeczywiście jest późno. Mówisz mu: "To nieprawda! Zawsze tak wracam do domu." Próbujesz argumentować, że zdarzyło się to tylko w ciągu ostatnich dwóch tygodni. On upiera się i zastanawia, czy zawsze byłaś taka nieświadoma i zdezorientowana. Poważnie, powinieneś wziąć się w garść. Wzruszasz więc ramionami i kontynuujesz swoje życie, a on dalej romansuje ze swoją sekretarką.
Pewnego dnia znajdujesz w pralni majtki, które nie należą do Ciebie. Kiedy go pytasz, mówi ci, że to te, które dał ci na rocznicę dwa lata temu. Jak możesz tego nie pamiętać? Czy naprawdę tak mało obchodzą cię jego prezenty? Przepraszasz. Czujesz się winna i zawstydzona z powodu złej pamięci. Idziesz z nim na pojednawczą kolację i bierzesz majtki drugiej kobiety jako niespodziankę.
To może przytrafić się tobie
Chociaż manipulacyjne relacje często dotyczą mężczyzn i kobiet, którzy mają pewne predyspozycje do stania się manipulowanym lub manipulatorem, każdy może być narażony na gaslighting. Pierwszym krokiem samoobrony jest rozpoznanie tego, co się dzieje i - ucieczka. Może to zabrzmieć dramatycznie, ale psychologowie zgadzają się, że tak jak znęcanie się psychiczne jest niszczycielskie, tak możliwość zreformowania jego sprawcy jest niska lub żadna. Kto ucieka, ten wygrywa.
Poniższe dziesięć znaków nie musi bez wyjątku wskazywać na manipulację lub być bezpośrednim przejawem gaslightingu, ale nie należy lekceważyć kombinacji poniższych zachowań. Zwłaszcza, gdy twój wewnętrzny głos mówi ci, że coś nie jest tak, jak powinno. Co więc robią manipulatorzy?
- Kłamią ci prosto w twarz
Wiesz, że to kłamstwo. Ale i tak to mówią bez mrugnięcia okiem. Z przekonaniem. Bezwstydnie. Ponieważ w ten sposób ustanawiają precedens; jeśli ujdzie im to na sucho, mogą kłamać dalej, a ty nigdy nie będziesz pewien, co jest prawdą, a co nie. Celem jest utrzymanie cię w niepewności i wątpliwościach.
- Zaprzeczą temu, co powiedzieli, nawet jeśli masz na to dowód
Jesteś pewien tego, co powiedzieli. Słyszałeś to na własne uszy. A jednak w kółko powtarzają ci, że było inaczej. Wahasz się. Co jeśli naprawdę się pomyliłeś? Im częściej tak się dzieje, tym mniej polegasz na swoim postrzeganiu rzeczywistości i przyjmujesz ich.
- Używają tego, co jest ci drogie, jako broni
Doskonale wiedzą, jak ważne są dla ciebie twoje dzieci. I wyczuwają, jak dumny jesteś z tego, kim jesteś. Będą to pierwsze rzeczy, które zaatakują. Jeśli masz dzieci, powiedzą ci, że nie jesteś wystarczająco dobrą matką/ojcem. Wspomną, że byłbyś naprawdę wspaniałą osobą, gdyby nie twoja długa linia złych cech i wad. Atakują samą istotę twojej tożsamości.
- Robią to powoli i konsekwentnie, aż nie masz już siły się bronić
Jest to najbardziej podstępna rzecz w przemocy psychicznej. Dzieje się to nieustannie, w małych dawkach, ale bez wytchnienia. Kłamstwo tu, kłamstwo tam, złośliwa uwaga lub obraźliwy komentarz raz na jakiś czas... I to wszystko się sumuje. Nawet najbystrzejsi i najbardziej odporni ludzie mogą temu ulec. Jak biedna żaba: dzieje się to tak powoli, że nie zauważa, że woda już się gotuje.
- Ich działania nie pasują do tego, co mówią.
Jeśli podejrzewasz, że ktoś próbuje użyć tej taktyki przeciwko tobie, skup się na tym, co robi - a mniej na tym, co mówi. Ponieważ ich słowa nic nie znaczą, są "tylko" rozmową. Tylko ich czyny mogą ich zdradzić.
- Czasami wydaje się, że się poprawiają, przepraszają, wspierają cię - aby cię zmylić.
Ta sama osoba, która tak długo raniła cię swoimi słowami i działaniami, sugerując, że nie masz żadnej wartości, nagle chwali cię, wspiera, poklepuje po plecach. W rezultacie tylko wzmocni to twoje poczucie zagubienia i braku wiary w siebie. Pomyślisz: "Może jednak nie jest tak źle". (Ale jest.) Zastanów się, za co ta druga osoba cię doceniła. Zwykle okazuje się, że jest to coś, co pasuje do jej stylu.
- Kontrolują tak zwane przeniesienie.
Jeśli mają problem z uzależnieniem i/lub oszukiwaniem, prawdopodobnie obwinią cię właśnie za to. Tak często, że zaczynasz się bronić, co przenosi uwagę z zachowania manipulatora na ciebie.
- Próbują oni nastawić innych przeciwko tobie.
Usłyszysz takie rzeczy jak "Mój przyjaciel X uważa, że jesteś dziwny". Lub "Mój przyjaciel Y wspomniał, że jesteś całkowicie niekompetentny". Należy pamiętać, że nie oznacza to, że faktycznie to powiedzieli. Zwykle nie masz sposobu, aby zweryfikować twierdzenia manipulatora, ale sprawiają one wrażenie, że nie możesz nikomu ufać. Tylko jemu, najbliższej osobie. Izolacja daje mu jeszcze większą władzę nad tobą.
- Mówienie innym, że "nie jesteś w porządku"
Bardzo skuteczny sposób, aby uczynić cię niegodną zaufania i rozbroić. Jeśli dasz innym wrażenie, że jesteś niestabilny i nie można ci ufać, dokładnie tak się stanie; jeśli spróbujesz zwierzyć się komukolwiek ze swoich obaw, odrzucą je jako bezpodstawne lub sfabrykowane.
- Mówią, że wszyscy inni kłamią
Jeśli uda im się powiedzieć, że wszyscy (rodzina, przyjaciele, media) kłamią, jeszcze bardziej podważą twoje postrzeganie rzeczywistości. Sprawiają wrażenie, że tylko oni wiedzą "jaka jest prawdziwa prawda". I jest to ta, która im odpowiada i którą mogą kontrolować.
Wszystkie artykuły autorki/autora