Jeśli zastanawiasz się, co spakować na drugą połowę wakacji, bez wahania sięgnij po stosunkowo świeże nowości wydawnicze oraz książki, które ukazały się lata temu. Tym razem letnia selekcja obejmuje książki skupiające się na różnych formach macierzyńskich doświadczeń - opowiadanych z perspektywy dzieci lub samych matek.
Macierzyństwo staje się jednym z centralnych tematów współczesnej prozy światowej. Tematy takie jak emancypacja od własnej rodziny, eksploracja cielesności i krytyczna analiza roli matki pojawiają się w książkach, które się tym zajmują. U podstaw wszystkich bardzo różnych tytułów leży jedno centralne pytanie: czy macierzyństwo można w ogóle utrzymać? A jeśli tak, to jakim kosztem?
Rachel Kushner, Mars Nightclub
(tłumaczenie: Olga Bartova, Argo 2020)
"Mówią, że święta przynoszą depresję ludziom w więzieniu. To prawda. Bo trzeba myśleć o tym, jak się kiedyś żyło, albo jak się nie żyło. Święta są ideałem tego, jak powinno wyglądać życie".
Amerykańska autorka Rachel Kushner jest jedną z najbardziej nagradzanych pisarek naszych czasów. Jej najnowsza powieść, Nightclub Mars, nazwana na cześć klubu ze striptizem, w którym tańczy bohaterka książki, Roma, powstawała przez długi czas. Została ona oparta na pogłębionych wywiadach, które Kushner przeprowadziła z więźniami w amerykańskich więzieniach. W powieści przekłada je na powolną narrację byłej striptizerki, która zostaje skazana za zabójstwo swojego prześladowcy. W procesie, w którym jako członkini biednej klasy nie ma szans, natychmiast otrzymuje podwójny wyrok dożywocia i znajduje się wśród najpilniej strzeżonych skazańców w Stanach Zjednoczonych.
Książka jest introspekcyjną refleksją Ruby nad własną przeszłością, a także humorystycznym komentarzem do życia w więzieniu dla kobiet. W swoich wspomnieniach bohaterka powraca do czasów dzieciństwa i dorastania. Ameryka opisywana przez Ruby różni się nieco od tego, do czego przyzwyczaiła nas popkultura. To kraj pełen nierówności społecznych, biedy, złych warunków mieszkaniowych, psychopatologicznych związków, uzależnień od depresantów czy narkotyków. Bystra bohaterka, podobnie jak jej współwięźniowie, jest naznaczona traumą rodzinną i złymi warunkami, z których wychodzi.
W książce więzienie staje się przestrzenią, w której rozgrywają się mikrodramaty i humorystyczne sytuacje, gdzie czasem zwycięża kobieca solidarność, a czasem bezwzględna wrogość. Gdzie każdy trochę kłamie na swój temat, aby zmniejszyć ciężar, który na niego spada. W tym świecie Ruby traci swoje dziecko i próbuje go szukać w absurdalnym systemie. Wraz z historią Ruby i jej przyjaciół, łączymy się z innymi postaciami: nauczycielem Gordonem, który wysyła Ruby książki, czy więźniem Donem, który zamordował męża swojej kochanki. Wszystkie te historie splatają się ze sobą i wzmacniają główną linię opowieści: subtelne, ale wyraźnie wyraźne oskarżenie amerykańskiego systemu więziennictwa i towarzyszące mu wołanie o sprawiedliwość, której żadna z bohaterek nie otrzymuje.
Leila Slimani, W ogrodzie ludojada
(tłumaczenie: Sara Vybíralová, Argo 2018)
"Adele zamyka oczy, by uniknąć spojrzeń przechodniów. Chwyta miękką, gładką dłoń mężczyzny i chowa wszystko w sobie".
W swojej debiutanckiej powieści In the Ogre's Garden urodzona w Maroku autorka Leila Slimani, supergwiazda francuskiej literatury, wprowadza na scenę tajemniczą antybohaterkę. Sugestywne, sadystyczne zachowanie Adéle, młodej i odnoszącej sukcesy dziennikarki, żony i matki małego syna, jest na swój sposób fascynujące. Z pozoru poukładana kobieta, sprzedana bogatemu lekarzowi, zajmuje się dzieckiem i domem. Ma karierę, która nie ma większego znaczenia, egoistyczną matkę, która naznaczyła ją piętnem na całe życie. Ma męża, który jej ufa i naiwnie podziwia, kocha, oczekując niewiele - może tylko spokoju i wygody.
Nie wie, że w swoim drugim życiu Adele długo i obsesyjnie uciekała w brutalne relacje seksualne, których celem zdecydowanie nie jest emocjonalna satysfakcja, ale raczej fizyczna wolność i możliwość wielokrotnego doświadczania utraty kontroli. Nad sobą, nad swoim życiem, nad przeznaczeniem, które zostało jej przeznaczone. Znudzona i niesympatyczna Adele to pisarka zamknięta w surowych i krótkich zdaniach, których struktura przypomina jej seksualne przygody.
Sekretny świat jest cichym buntem przeciwko oczywistości kobiecych ról, perwersyjną emancypacją i pod pewnymi względami przypomina wiele powieści napisanych przez mężczyzn - na przykład książki takich sław jak Milan Kundera czy Philip Roth. W przeciwieństwie jednak do innych dzieł - na przykład Nimfomanki Larsa von Triera - nie ma zrozumiałego powodu zachowania Adele, w którym Slimani unika psychologizowania lub odwrotnie, racjonalizowania jakiejkolwiek próby zrozumienia działań dziennikarki. Być może dlatego książka jest tak przejmująca i niepokojąca - w końcu nie jesteśmy przyzwyczajeni do podobnych, niewytłumaczalnych "spięć" u kobiet.
David Vann, Akwarium (tłumaczenie Viktor Heumann, Argo 2019)
"Wyglądała zupełnie jak moja matka. Nic się nie zmieniło, wszystko po prostu przestało mieć sens. Teraz leżała tutaj w kałuży własnego moczu".
Dwunastoletnia Caitlin uwielbia świat zwierząt morskich. Codziennie po szkole chodzi do akwarium w mieście, w którym mieszka i obserwuje ryby. To jest jej wszechświat. Powieściopisarz David Vann, który urodził się na alaskańskiej wyspie Adak, pisze językiem, który na pierwszy rzut oka jest bardzo zwyczajny. Ale pod powierzchnią tej normalności kryje się empatyczny sposób opowiadania historii, który Aquarium doskonale pokazuje w tej książce.
Skomplikowane, ale mimo trudnej sytuacji społecznej radosne życie Caitlin i jej matki zostaje zakłócone przez pojawienie się starszego mężczyzny. Dziewczyna, przechodząca przez burzliwy okres, w którym między innymi próbuje pogodzić się z własną tożsamością nastolatki, nagle musi poradzić sobie z niekontrolowanym łańcuchem wydarzeń, które naznaczą jej życie.
Jej matka, która samotnie wychowuje Caitlin, pracownica w nisko płatnej pracy, zmienia się wraz z przybyciem starszego mężczyzny z jej przeszłości i staje się niekontrolowanym elementem o nieprzewidywalnym zachowaniu. Przez swoje ataki Caitlin zostaje wrzucona w świat, w którym nie może się odnaleźć, ale jednocześnie doświadcza pierwszych chwil miłości, migotania podniecenia, które czuje do kolegi z klasy.
To właśnie kontrast między niewinnością Caitlin, patologicznym zachowaniem jej matki i napięciem, które narasta między nimi w tej historii, sprawia, że książka jest silnym doświadczeniem i konfrontuje nas z szeregiem pytań: jak radzić sobie z traumami z dzieciństwa, jak chronić przed nimi nasze dzieci i jakim kosztem, jak pogodzić się z naszym nastoletnim ja i zaakceptować naszą seksualność oraz jak umieć wybaczyć tym, którzy kiedyś nas skrzywdzili.
Wszystkie artykuły autorki/autora