I wracamy do misji!

Osiem lat temu Lucie Brázdová wyjechała na swoją pierwszą misję z organizacją humanitarną Lekarze bez Granic. Od tego czasu nie było łatwo dotrzeć do niej w Czechach. Życie na misji stało się dla niej pełnoetatową pracą. Udało nam się spotkać przed jej wyjazdem do Indonezji w lutym.

Kiedy trzy lata temu po raz pierwszy spotkałem położną Lucie Brázdovą, miała właśnie wyruszyć na swoją piątą misję. W tamtym czasie nie wiedziała dokładnie, dokąd jedzie, ponieważ w Lekarzach bez Granic nie można wybrać miejsca docelowego tymczasowego miejsca pracy. Dopiero po naszej rozmowie dowiedziałem się, że jedzie do Bourbon Argos na Morzu Śródziemnym, aby pomóc uchodźcom zmierzającym do wybrzeży Europy.

Trochę żałowałem, że nie przełożyliśmy naszego spotkania na czas po jej przyjeździe. W końcu kryzys uchodźczy był w tamtym czasie tematem numer jeden, a rozmowa byłaby jeszcze bardziej nagląca. Mimo to planowałem spotkać się z nią ponownie. Potem, gdy od czasu do czasu pytałem w biurze Lekarzy bez Granic, czy możliwe byłoby ponowne spotkanie, zawsze dowiadywałem się, że jest obecnie w pracy, czyli na misji. I to był temat naszej drugiej rozmowy.

Skąd u Łucji wzięło się pragnienie ciągłego opuszczania Czech i swoich bliskich oraz spędzania czasu w często niegościnnych i trudnych warunkach obozów dla uchodźców, w namiotach szpitalnych w krajach rozwijających się lub w szpitalach zbudowanych z cegieł, ale w krajach nękanych konfliktami?

Kiedy spotkaliśmy się po raz pierwszy cztery lata temu, w 2016 roku, powiedziałaś mi, że urodziłaś więcej dzieci za granicą niż w Czechach. Czy to wciąż prawda?

Tak, ale przez ostatnie trzy lata pracowałam w innych miejscach niż sala porodowa. Kiedy zaczynałam pracę w Lekarzach bez Granic, wyjeżdżałam na misje, gdzie pracowałam jako położna. Z czasem, gdy zdobyłam doświadczenie, zaproponowano mi inne stanowiska. Teraz na przykład jestem odpowiedzialna za zarządzanie lokalnym ośrodkiem zdrowia, zarządzanie całym programem, który koncentruje się na zdrowiu seksualnym i reprodukcyjnym, znajdowanie nowych pracowników spośród miejscowej ludności, organizowanie szkoleń, analizowanie, jakie działania są potrzebne w danym miejscu na podstawie danych i statystyk. Podczas zeszłorocznej misji w obozie dla uchodźców Moria na greckiej wyspie Lesbos, na własną prośbę wróciłam do praktyki klinicznej.

Nie można więc wybrać miejsca. Opis stanowiska, tak?

De facto tak, ponieważ mam duże doświadczenie. Odbierałam porody, byłam odpowiedzialna za szkolenia, prowadziłam oddział położniczy. Mogę wybrać swoją pracę.

Słyszałem, że w ramach Lekarzy bez Granic starasz się również wyjeżdżać w miejsca, w których nigdy wcześniej nie byłaś. Czy czujesz się komfortowo w innym kontekście kulturowym, w kraju, który boryka się z innymi problemami?

Najbardziej cieszę się z różnic, to jest satysfakcjonujące i najwięcej się z tego uczę. Przez jakiś czas zajmowałam się położnictwem w Czechach, podobało mi się to, ale zawsze czułam, że to nie jest kompletne. Doświadczenie na czeskich salach porodowych było cenne, ale też bardzo ograniczone. Interesujące jest również to, jak łączysz doświadczenia z różnych krajów.

Co o tym sądzisz?

W greckim obozie dla uchodźców zdecydowana większość kobiet pochodziła z Afganistanu, Syrii, Iraku i krajów afrykańskich. Kiedy rozmawiasz z nimi o Planned Parenthood, widzisz różne trendy w każdym kraju. Na przykład kobiety z Afganistanu czasami pytały o wprowadzenie wkładek wewnątrzmacicznych i było dla mnie jasne, dlaczego. Wiem to z mojego pobytu w Afganistanie.

Spotkałem tam kobiety, które były pod presją posiadania jak największej liczby dzieci, zwłaszcza chłopców. Rodziły jedno dziecko za drugim i były z tego powodu bardzo wyczerpane. Czasami zdarzało się, że gdy kobieta przychodziła do szpitala na badanie kontrolne po szóstym dziecku, pytała o wkładkę wewnątrzmaciczną. Z drugiej strony, niektóre afrykańskie kobiety nie chciały słyszeć o wkładkach wewnątrzmacicznych, ponieważ istniał przesąd, że jeśli podniosą ciężki przedmiot, wkładka wypadnie.

Czy można powiedzieć, że właściwie budujesz karierę z Lekarzami bez Granic? Przeszłaś od bycia położną do zarządzania oddziałem położniczym, co robiłaś między innymi w Afganistanie.

W swoim zawodzie poszerzasz horyzonty. Przez ostatnie półtora roku skupiałam się również na projektach dotyczących przemocy seksualnej. Prawdopodobnie nie byłbym w stanie dotrzeć do takiego tematu w Czechach. Przemoc na tle seksualnym jest poważnym problemem i zdarza się wszędzie. Jej liczba wzrasta w krajach, w których toczy się jakiś konflikt, ponieważ przemoc seksualna jest często bronią.

Czy spotkałeś się z ofiarami przemocy seksualnej w większym stopniu na statku ratunkowym Lekarzy bez Granic Bourbon Argos?

Tak, było wiele takich przypadków. Ale spędziliśmy tylko jeden dzień z ludźmi, których wyłowiliśmy z łodzi.

Ale potem przypomniałem sobie następną chwilę. Zmarła kobieta nigdy wcześniej nie odwiedziła naszej kliniki, nigdy nie miała badań profilaktycznych. Kiedy wróciłam do kliniki, przed namiotem, w którym prowadziliśmy poradnię przedporodową, czekało około stu kobiet. W tym momencie zdałem sobie sprawę, że te 100 kobiet ma szansę, że to, co przydarzyło się zmarłej kobiecie, nie przydarzy się im. Każda misja przypomina mi o tym doświadczeniu, ponieważ zawsze pojawia się frustracja, ale wyobrażam sobie tłum ludzi, którym pomożemy.

Czy kiedykolwiek się boisz?

Są chwile, kiedy zdajesz sobie sprawę, że jesteś w miejscu, które naprawdę nie jest bezpieczne. Boję się jadowitych węży, co było straszne w Indiach i Sierra Leone. W domu, w którym mieszkaliśmy w Sierra Leone, kilka razy znaleźliśmy dwumetrowe węże, zielone węże mamba, bardzo jadowite. I nawet jeśli masz antidotum, nadal się boisz. Ale nie jeżdżę na misje ze strachem. Może to tylko za pierwszym razem, nie spałem przez tydzień, bałem się wszystkiego. Ale nie teraz, staram się myśleć pozytywnie przed wyjazdem i powtarzać sobie, że nie ma na świecie nic, co mogłoby mnie tak bardzo przestraszyć i zniechęcić.

Jak myślisz, jak długo będziesz tak jeździć?

Kiedy zaczynałem z Lekarzami bez Granic, planowałem, że będzie to praca, którą będę chciał wykonywać w pełnym wymiarze godzin przez kilka lat, że będę chciał jeździć od jednej misji do drugiej. Pewnego dnia chcę wrócić do Czech, ale nie jest łatwo zrezygnować z czegoś, co się lubi, nawet jeśli jest to wyzwanie. Niedawno zdałem sobie sprawę, że ciągłe pożegnania również stanowią dla mnie wyzwanie.

Pożegnanie tu czy tam?

Nie tutaj(śmiech). Kiedy jesteś na dłuższych misjach, żyjesz nie tylko zawodowo, ale i społecznie. Tworzysz bazę, poznajesz lokalnych i zagranicznych kolegów, a potem wyjeżdżasz i wiesz, że już nigdy ich nie zobaczysz. To wyczerpujące. Przez moje życie przewinęło się niesamowicie wielu wspaniałych ludzi. Poza tym wyprowadzam się z miejsca, w którym mieszkam.

Jak właściwie spędzasz czas na misjach?

Jesteś w towarzystwie kolegów, z którymi mieszkasz w tym samym miejscu. To zależy od kraju, w którym jesteś. W Afganistanie nie mogliśmy wychodzić z domu, więc oglądaliśmy razem filmy, gotowaliśmy.

W Sierra Leone jedna z moich koleżanek była świetną sportsmenką i zawsze wymyślała jakieś zajęcia. W Libanie pracowałem w szpitalu w obozie dla uchodźców Shatila w Bejrucie i w piątki chodziliśmy tańczyć do tamtejszego klubu.

Słyszałam, że w Sierra Leone obserwujesz afrykańskie piątki, kiedy miejscowe kobiety przebierają się w kolorowe stroje.

To jest coś, co naprawdę lubię - moda związana z kulturą danego kraju. W Indiach miałam około czterech sari. W Afganistanie było ściśle określone, co możemy nosić, nie mogliśmy chodzić na zakupy, ale mogliśmy zaprosić kogoś do domu, by uszył nam garnitur na miarę. Z kolei w Sierra Leone bardzo popularne są kolorowe tkaniny zwane lapa. Można z nich uszyć wszystko! Na przykład piękną sukienkę. To właśnie robiłam. Musiałam kupić kolejną walizkę, kiedy leciałam do domu.

Chęć wyjazdu

Jak wyglądają twoje powroty do domu?

Zawsze czekam na nie z niecierpliwością, ale czasami nie jest łatwo. Na przykład, kiedy wróciłem z mojej misji na statku, byłem pełen doświadczeń i emocji, ale trudno było o tym mówić. Czujesz, że inni nie są w stanie tego zrozumieć, musisz najpierw sam to przetworzyć. Bliscy przyjaciele i rodzina już mnie znają i nie zadają pytań od razu.

Musisz także odpowiadać na pytania w biurze Lekarzy bez Granic po powrocie z misji. Kiedy w zeszłym roku po misji w Grecji zapytano Cię, czy chciałbyś pojechać gdzieś ponownie, czy rozważałeś odmowę?

Kiedy wróciłem z Grecji zeszłej jesieni, po raz pierwszy pomyślałem, że mógłbym zostać dłużej. Ale potem dostałam ofertę wyjazdu do Indonezji na projekt dotyczący zdrowia nastolatków - miałam być trenerem edukacji seksualnej dla lokalnych pracowników służby zdrowia. Byłam tak podekscytowana pracą, że nie mogłam odmówić.

Nie obawiasz się, że im więcej masz doświadczenia, tym większe prawdopodobieństwo, że dostaniesz takie oferty od Lekarzy bez Granic?

Misja w Grecji trwała trzy miesiące, a teraz jadę do Indonezji na dwa miesiące. Może to mój sposób na wyciszenie, planuję od tego uciec.

Wyobrażasz sobie, co byś tu robił?

Prawdopodobnie nie będę już na sali porodowej, ale chciałabym wykorzystać swoje doświadczenie w pracy społecznej, edukacji położniczej lub pracy związanej z zarządzaniem. Nie mam dokładnego planu.

Ostatnim razem opowiedziałaś mi, jak twoi koledzy z misji w Indiach myśleli, że to dziwne, że jesteś sama. Wysłali ci e-maila z pytaniem, czy jesteś już mężatką. Czy nadal piszą?

Już nie tak często. Czuję teraz znacznie mniejszą presję ze strony ludzi wokół mnie niż kiedyś. Co mnie zaskakuje. Poza tym, kiedy jestem w Czechach, otaczają mnie ludzie, którzy często są w podobnym wieku i również są samotni.

Nie tęsknisz za życiem partnerskim?

Nie tęsknię. Poza tym, co daje mi pewność, że będę go mieć, kiedy tu wrócę? Nie biorę tego za pewnik. Ważne jest to, że jestem szczęśliwa i zadowolona z siebie, a tak właśnie jest.

Czy uważasz, że jesteś uzależniony od życia na misji?

Nie nazwałbym tego uzależnieniem. To raczej przymus wykonywania pracy. To nie jest uczucie, że muszę jechać na misję dla adrenaliny, dla przygody, tak czułem może po raz pierwszy. Teraz jest to związane z samą pracą. Widzę wyzwania, które mnie czekają.

Czy w głębi serca zawsze byłeś poszukiwaczem przygód?

Przypuszczam, że tak, trzeba mieć do tego ducha. Mam dwie siostry, które nie mogą zrozumieć, że zawsze gdzieś wyjeżdżam. Nie opuszczają Czech, chyba że muszą, i są szczęśliwe. Podszedłem do tej pracy z głową. Nie myślałem zbyt wiele o tym, jak wpłynie to na moje życie, jak niebezpieczne to jest. Po prostu chciałem być w miejscu, w którym nie ma pomocy medycznej. Myślę, że tak samo jest z zakończeniem. Nie myślę zbyt wiele o tym, kiedy dokładnie przestanę wyjeżdżać na misje. Jestem pewien, że pewnego dnia to zrobię.